Czy zero waste na budowie jest możliwe?

26 mar 2025

W ostatnim okresie filozofia „Zero Waste” zdobywa coraz szersze uznanie w różnorodnych sferach codziennego funkcjonowania. Czy w branży budowlanej ma rację bytu? Okazuje się, że budownictwo stanowi kolejną dziedzinę, gdzie implementacja zasad Zero Waste może przynieść znaczące korzyści ekologiczne. Przeanalizujemy możliwości realizacji modelu minimalizacji odpadów na placach budowy i przyjrzyjmy się, jak idea ochrony zasobów sprawdza się właśnie tam.

Istota filozofii Zero Waste

Koncepcja Zero Waste koncentruje się na tym, aby ograniczyć ilość generowanych śmieci, przy jednoczesnym wykorzystaniu do maksimum tych zasobów, które już mamy. Nie da się nie skojarzyć zatem Zero Waste z recyklingiem, gdzie fundamentem jest ponowne wykorzystanie dostępnych materiałów przez poddawanie ich procesowi, dzięki któremu mogą być przetworzone dalej i wrócić do obiegu. Bardzo ściśle rozumiane Zero Waste zmierza do redukcji wytwarzanych odpadów do absolutnego minimum. W praktyce budowlanej obejmuje to unikanie tworzenia śmieci, a robi się to przez wykorzystanie oraz przetwarzanie tych materiałów budowlanych, które lądują w kontenerze na przykład jako resztki, odłamki czy ścinki. Dzięki temu zastosowanie może znaleźć maksymalna ilość surowców.

Potrzeba wdrażania Zero Waste w sektorze budowlanym

Przemysł budowlany może skutecznie implementować zasady Zero Waste, i to ze sporymi korzyściami. Składowanie odpadów na budowie może stać się niejako kopalnią surowców, które mogą być jeszcze w bardzo dobrym stanie, a tym samym nadal mogą nadawać się do wykorzystania. Wymaga to jednak wprowadzenia realnych zmian, działających długofalowo. Wymienia się tutaj zastosowanie adekwatnych metod segregacji pozostałości budowlanych i wdrożenie systemu recyklingowania, ale też zmianę procesu planowania budowy – tak, aby nie marnować materiałów już na etapie zakupu materiałów budowlanych, kupując na zapas. Wdrożenie strategii zmniejszających ilość odpadów może więc też obniżyć wydatki przedsiębiorstw budowlanych i inwestorów – dobre rozwiązania ekonomicznie są zawsze mile widziane. Optymalizacja zużycia materiałów budowlanych ogranicza też potrzebę produkcji nowych surowców, a tym samym zmniejsza emisję dwutlenku węgla – to pozytywnie wpływa na środowisko.

Skala problemu odpadów budowlanych

Plac budowy mieści spore ilości różnorodnych odpadów.

1. Różnorodne materiały budowlane i remontowe

Odpady budowlane tego typu mogą składać się z takich surowców jak drewno, metal, tworzywa sztuczne, szkło, papier. Znajdują się tu materiały izolacyjne, opakowania oraz elementy wykończeniowe. Wszystkie te pozostałości trafiają do specjalnych pojemników na odpady budowlane, których rozmiar musi odpowiadać przewidywanej ilości odpadów.

1. Gruz

Stanowi najczęściej spotykany rodzaj odpadów budowlanych. Składają się nań mieszaniny betonu, cegieł i czasem kamieni, pochodzące z rozbiórki istniejących obiektów, wykopów lub prac związanych z wznoszeniem nowych budynków.

1. Substancje chemiczne

Farby, kleje, niekiedy odpady niebezpieczne, w tym materiały izolacyjne zawierające szkodliwe składniki, zużyte akumulatory – te odpady wymagają specjalistycznego traktowania i transportu.

Metody realizacji Zero Waste na placu budowy

W jaki sposób wspomniana zasada niemarnowania zasobów może być wdrożona na budowie? Można zacząć już od odpowiedniego planowania zakupów, następnie odpowiednio gospodarować niezużytymi materiałami, aż po wywiezienie odpadów na przemysłowy recykling.

1. Precyzyjne planowanie zakupów materiałów budowlanych

Dokładne określenie niezbędnej ilości materiałów znacząco ogranicza ich niepotrzebne marnowanie. W tradycyjnym podejściu ilość materiałów budowlanych jest szacowana, a część kupowana z zapasem, by zminimalizować ryzyko niedoborów podczas realizacji projektu. Zero Waste zaś zakłada jak najbardziej precyzyjne obliczenie potrzebnych zasobów, ograniczając nadwyżki materiałowe do niezbędnego minimum. Dobre przygotowanie i szczegółowe rysunki techniczne pomagają w precyzyjnym określeniu ilości potrzebnych materiałów. Poleca się też kupowanie etapami – zamiast kupować wszystko naraz, można zamawiać surowce w miarę postępów budowy, co zmniejsza ryzyko niewykorzystania nadwyżek.

2. Zwroty niewykorzystanych materiałów

Niewykorzystane materiały budowlane często można zwrócić. Dotyczy to zwłaszcza produktów takich jak płytki ceramiczne, worki z cementem, kleje, farby, listwy wykończeniowe, a także nieotwarte paczki paneli podłogowych czy elementów instalacyjnych. Zazwyczaj warunkiem akceptacji zwrotu jest brak uszkodzeń, kompletność materiałów oraz zachowanie oryginalnego, nienaruszonego opakowania. Jeśli zachowane są te warunki, liczne sklepy budowlane oferują możliwość zwrotów. Taka praktyka pozwala na zagospodarowanie pełnowartościowych produktów w innych projektach, zapobiegając ich marnowaniu. W niektórych przypadkach sklepy pobierają niewielką opłatę manipulacyjną za przyjęcie zwrotu, jednak jest to niewielki koszt w porównaniu do całkowitej straty wynikającej z wyrzucenia niepotrzebnych materiałów.

3. Ograniczanie odpadów i recykling

Jeżeli kontener na śmieci zawiera czysty gruz, tego typu odpady mogą być zrecyklingowane na wartościowe kruszywo. Materiał wykorzystywany jest wówczas jako składnik zapraw budowlanych, podsypka przy budowie dróg, mostów. Z kolei wszelkie inne odpady również mogą znaleźć zastosowanie na budowie. Stare deski można także wykorzystać do wykonania deskowania fundamentów lub szalunków przy wylewaniu betonu. Kratownice, rusztowania czy belki stalowe mogą znaleźć zastosowanie w budowie hal przemysłowych, magazynów lub wzmocnień konstrukcyjnych w renowacjach starych budynków. Bloczki betonowe mogą posłużyć do budowy fundamentów lub ścian działowych w nowych budynkach itd.

Wywóz gruzu i odpadów budowlanych – kluczowy element strategii Zero Waste

Profesjonalny wywóz odpadów jest jednym z elementów strategii Zero Waste. Dlaczego? Kontener na gruz i śmieci, umożliwia właściwą segregację materiałów bezpośrednio na placu budowy. A przecież prawidłowe zarządzanie wywozem odpadów ma istotne znaczenie dla ochrony środowiska i skutecznej realizacji polityki Zero Waste. Ważne jest, by nie mieszać różnych typów odpadów w jednym kontenerze. Gruz czysty, nadający się do recyklingu (np. cegły, beton, kamień), powinien być składowany oddzielnie. Dzięki temu będzie można go wykorzystać w kolejnych etapach budowy lub w innych projektach. Wywóz gruzu nie kończy się w tym przypadku na późniejszym zaleganiu odpadów na wysypisku, lecz pozwala na oczyszczenie, kruszenie i uzyskanie zdatnego do dalszego wykorzystania surowca!

Korzyści z implementacji Zero Waste w budownictwie

• Ochrona środowiska naturalnego

Właściwe składowanie i wywóz gruzu, odpadów budowlanych minimalizuje ilość odpadów na składowiskach, a recykling pozwala na ograniczenie produkowania surowców od podstaw.

• Oszczędności finansowe

Dzięki odpowiedniej selekcji odpadów, wiele materiałów, które w innym przypadku trafiłyby na wysypisko, może zostać ponownie wykorzystanych, co redukuje koszty zakupu nowych surowców. W niektórych regionach firmy budowlane, które stosują zasady gospodarki o obiegu zamkniętym i recyklingują odpady, mogą skorzystać z dotacji lub ulg podatkowych związanych z ekologicznymi rozwiązaniami w budownictwie.

• Współpraca ze specjalistycznymi firmami

Regularny wywóz śmieci zapobiega przestojom na budowie i eliminuje problem nadmiaru odpadów na placu budowy. Firmy zajmujące się gospodarką odpadami działają zgodnie z obowiązującymi regulacjami prawnymi, zapewniając dodatkowo dokumentację potwierdzającą legalny wywóz i utylizację odpadów.

Podsumowanie

Realizacja strategii Zero Waste w budownictwie jest możliwa i może przynieść korzyści zarówno środowisku naturalnemu, jak i inwestorom oraz przedsiębiorstwom budowlanym. Pozwala jeszcze bardziej zbliżyć się do zrównoważonego rozwoju. Dzięki świadomemu planowaniu, odpowiedzialnemu zarządzaniu odpadami oraz ponownemu wykorzystaniu materiałów można zredukować koszty, zwiększyć efektywność budowy oraz minimalizować negatywny wpływ na środowisko. W obliczu rosnących wymagań prawnych i ekologicznych, wdrażanie zasad Zero Waste przestaje być trendem, a staje się koniecznością dla nowoczesnego budownictwa.