Baza danych o produktach i opakowaniach — czym jest i kogo dotyczy?

Aktualnie w Polsce obowiązuje elektroniczny system ewidencji odpadów, skupiający ich wytwórców. Przedsiębiorstwa, które wytwarzają odpady, zobowiązane są do wpisania się do BDO, czyli elektronicznej Bazy Danych Odpadowych (inaczej zwanej Bazą Danych o produktach i opakowaniach oraz o gospodarce Odpadami). Wcześniej prowadzenie ewidencji dopuszczane było również w formie papierowej. Jednak od 2021 roku, po tym, kiedy weszła nowelizacja ustawy o odpadach, elektroniczny wpis do rejestru BDO jest konieczny. Jeśli podmiot, który powinien być zarejestrowany do BDO nie zadba o stosowną rejestrację, musi liczyć się z poważnymi konsekwencjami, a nawet z zaprzestaniem działalności gospodarczej. Poniżej najważniejsze informacje o Bazie Danych Odpadowych — w jakim celu powstała, kto powinien zarejestrować się w bazie i jak to zrobić.

Co to jest BDO?

Rejestr BDO określić można jako bazę informacji o wprowadzonych na rynek produktach i produktach w opakowaniach, a także o podmiotach gospodarujących odpadami. Jest to swoiste sprawozdanie przede wszystkim:

1. Na temat tego, jakie przedsiębiorstwo produkuje jakie odpady oraz czy i w jaki sposób nimi gospodaruje.

2. Na temat tego, że dana firma wprowadza do sprzedaży produkty w opakowaniach albo oferuje swoim klientom różne rodzaje opakowań w formie woreczków ze sztucznego tworzywa — popularnych foliówek, reklamówek itp.

3. W raporcie jest też zawarta informacja o tym, że firma wprowadza na rynek określone produkty, co do których wymagana jest ich ewidencja.

Rejestr prowadzony jest w formie elektronicznej.

Kto powinien rejestrować się w BDO?

Rejestrt BDO to elektroniczny spis zakładów, sklepów, hurtowni i innych przedsiębiorstw, które w ramach prowadzonej przez siebie działalności gospodarują odpadami. Co rozumieć przez gospodarowanie odpadami? W najbardziej oczywistym rozumieniu może być to na przykład zbieranie odpadów i ich transport. Tego rodzaju działalność prowadzą firmy wywożące śmieci czy odpady z budowy. Zrozumiałe jest, że powinny zarejestrować się w BDO. Dlaczego jednak mowa również o sklepach i hurtowniach, które czasami również muszą być wpisane do rejestru? Baza danych o produktach i opakowaniach skupia bowiem również te przedsiębiorstwa, które wprowadzają na rynek produkty w opakowaniach albo oferują swoim klientom opakowania foliowe.

Dokładniej zaś, rejestracji w BDO powinny dokonać m.in. firmy, które:

• oferują syntetyczne opakowania, podlegające opłacie recyklingowej
• produkują opakowania, importują je z zagranicy bądź kupują od firm zarejestrowanych w Unii Europejskiej
• wprowadzają do Polski oleje smarowe i mieszanki olejowe oraz środki przeciwzamarzające
• wprowadzają na polski rynek nowe lub używane opony pneumatyczne
• importują akumulatory, baterie lub prowadzą działalność, która prowadzi do ich przetwarzania
• wprowadzają na terytorium kraju elektrykę i elektronikę
• recyklingują sprzęt elektryczny i elektroniczny
• wytwarzają odpady niebezpieczne jak świetlówki z zawartością rtęci

• wytwarzają odpady i prowadzą ich ewidencję

Istnieją pewne wyjątki co do obowiązku prowadzenia ewidencji i rejestrowania się BDO. Obowiązują pewne limity wagowe odnośnie niektórych rodzajów odpadów, których jeśli nie przekroczy się w ciągu roku, nie ma potrzeby wykazywania tego z BDO. Przykładem są tworzywa sztuczne lub szkło, które dopuszczane są do wytwarzanie ich bez obowiązku ewidencji w wadze do 5 Mg rocznie. Wytwórcy odpadów komunalnych, czyli tych śmieci, które powstają w gospodarstwach domowych, całkowicie zwolnieni są z rejestracji w BDO, w tym oczywiście osoby fizyczne.

BDO a jednoosobowa działalność gospodarcza

Choć o dokonaniu rejestru w BDO mówi się zwykle w kontekście firm, to bywa jednak i tak, że dotyczy ono również osób prowadzących jednoosobową działalność gospodarczą. Dzieje się tak, kiedy mowa np. o:

• Handlowcach, którzy w ramach sprzedaży swojego towaru oferują opakowania, np. foliowe torebki na zakupy.
• Mechanikach samochodowych, jeśli w ramach działalności dokonują wymiany opon, filtrów, olejów silnikowych itd.
• Lekarzach stomatologach, osobach prowadzących gabinety medycyny estetycznej, czy właścicielach gabinetów kosmetycznych, jeśli tylko generują się tam odpady pozabiegowe, jak strzykawki czy odpady medyczne.
• Wytwórcach odpadów, np. osobach zajmujących się wywozem gruzu z budowy, czyli wszystkich tych, którzy odpowiedzialni są za utylizację — mają obowiązek rejestracji do BDO oraz prowadzenia karty ewidencji odpadów.
• Wszystkich tych, których działalność gospodarcza związana jest z generowaniem jakichkolwiek odpadów niebezpiecznych.

Jak zarejestrować firmę w BDO?

Firma, której zakres działalności kwalifikuje ją jako zobowiązaną do wspomnianej rejestracji, powinna zrobić to jeszcze przed rozpoczęciem swojej działalności. Przedsiębiorcy, którzy prowadzą już działalność gospodarczą, wpisu do rejestru powinni dokonać niezwłocznie.

Wniosek składa się elektronicznie na rządowej stronie www.bdo.mos.gov.pl, gdzie czeka do wypełnienia specjalny formularz. Po wypełnieniu dokumentu nadany zostaje numer identyfikacyjny oraz hasło do systemu teleinformatycznego. Nadany numer część przedsiębiorców musi obowiązkowo umieszczać na dokumentach związanych z prowadzoną działalnością, w tym na fakturach VAT, paragonach fiskalnych, umowach kupna-sprzedaży, sprawozdaniach, kartach przekazania odpadów czy kartach ewidencji odpadów.

Warto wiedzieć, że nie wszyscy przedsiębiorcy, pomimo tego, że działalność firmy wymaga rejestracji w BDO, muszą o wpis zadbać samodzielnie. Niektóre przedsiębiorstwa zostają wpisane do rejestru z urzędu przez marszałka województwa, bez potrzeby składania wniosku. Będzie to miało miejsce w przypadku firm, które posiadają:

• pozwolenie zintegrowane,
• pozwolenie na wytwarzanie odpadów,
• zezwolenie na zbieranie odpadów lub ich przetwarzanie
• decyzję zatwierdzającą program gospodarowania odpadami wydobywczymi
• zezwolenie na prowadzenie obiektu unieszkodliwiania odpadów wydobywczych
• koncesję na podziemne składowanie odpadów,
• wpis do rejestru działalności regulowanej w zakresie odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości.

Brak rejestracji — czym grozi?

Niedopełnienie lub celowe zaniechanie zgłoszenia do BDO w sytuacji, kiedy jest to konieczne, jednoznaczne jest z łamaniem prawa, a to zagrożone jest konsekwencjami. Kara administracyjna za prowadzenie działalności gospodarczej bez wymaganego wpisu może wynosić do 5000 zł do nawet 1000000 zł. Kara grzywny zaś, a nawet areszt grozi za podanie we wniosku rejestracyjnym danych niezgodnych ze stanem faktycznym. Podobnie w przypadku gospodarowania odpadami niezgodnie z tym, co zostało zgłoszone do BDO. Konsekwencje karne ma też niezgłoszenie aktualizacji w przypadku zmian danych teleadresowych firmy, w tym siedziby, zmiany miejsca prowadzenia działalności, rozpoczęcia nowej działalności w ramach jednego przedsiębiorstwa, wytwarzania lub transportowania przez firmę nowego rodzaju odpadów itp.

Dzięki ewidencji odpadów możliwe jest gromadzenie i analiza danych z zakresu tego, jakie odpady są produkowane, w jaki sposób gromadzone, transportowane i ile ich jest. Dane analizowane są nie tylko przez urzędników, stojących na straży postępowania zgodnego z literą prawa, ale też przez inspektorów ochrony środowiska. Ewidencja minimalizuje ryzyko nieuczciwych praktyk, jakimi są dzikie wysypiska śmieci. Ogranicza niekontrolowane generowanie się odpadów, również tych z tworzyw sztucznych, co jest obecnie jedną z największych bolączek ekologów.