Co nie nadaje się do recyklingu?
Aby ograniczyć eksploatację surowców nieodnawialnych i chronić dobra naturalne, a także aby oszczędzać energię i c hronić przyrodę, od lat stawia się na skuteczny recykling. W Polsce wprowadzona została obowiązkowa segregacja śmieci komunalnych, która znacznie ułatwia późniejsze gospodarowanie odpadami celem odzysku surowców wtórnych. Co więcej, recyklingowi mogą być też poddawane odpady remontowo-budowlane. Wiele mówi się o zaletach recyklingu, rzadziej jednak zabiera się głos w sprawie tego, co nie nadaje się do odzysku. A takie rodzaje odpadów również istnieją.
Efektywność recyklingu
Dla ścisłości krótkie przypomnienie podstawowych zasad recyklingu. O odzysku surowców wtórnych mówi się, że warunkują zrównoważone gospodarowanie odpadami. Obowiązkowa segregacja śmieci w każdym gospodarstwie domowym wymusza podział odpadów wg pięciu frakcji. Poszczególnym sekcjom odpadów odpowiadają właśnie surowce, z których składają się dane odpady. Mamy więc frakcje: śmieci papierowych, śmieci z tworzyw sztucznych i metalu, frakcję opakowań szklanych, odpadów bio oraz sekcje śmieci zmieszanych. Każdorazowo przed umieszczeniem śmieci w odpowiadającym danej frakcji koszu, należy przyporządkować odpad do odpowiedniej kategorii. Taka segregacja obejmuje na ten moment jedynie odpady komunalne, ale szacuje się, że do 2025 wejdzie w życie również obowiązek segregacji odpadów budowlanych. Na ten moment, kontener na odpady budowlane, który zawiera czysty gruz, przewożony jest do sortowni, gdzie zawartość jest oczyszczana i przerabiana na kruszywo budowlane. Pozostałe odpady budowlane, np. duże ilości ceramiki czy płyty nida-gips, trafiają do budowlanego pojemnika na odpady zmieszane i również mogą być recyklingowane, ale proces ten jest bardziej skomplikowany i wymaga więcej pracy, niż odzysk kruszywa budowlanego z czystego gruzu. Aby recykling śmieci z budowy uczynić bardziej efektywnym, za jakiś czas selektywna zbiórka odpadów rozbiórkowych i budowlanych może stać się faktem, a wówczas prawdopodobne kategorie odpadów wyróżniać będą: drewno, metale, szkło, tworzywa sztuczne, gips, odpady mineralne.
Papier — kiedy nie można recyklingować?
Niektóre odpady, które umieszczane są w kuble danej frakcji, pomimo odpowiedniego ich przyporządkowania, nie będą nadawać się do recyklingu. Przykładem jest papier. Kiedy jest czysty i suchy, z powodzeniem przejdzie proces odzysku. Jeśli zaś nie spełni wymagań jakościowych, niestety nie będzie mógł być recyklingowany.
Papier nie nadaje się do odzysku surowców, jeżeli:
- Jest mokry, to znaczy włókna celulozowe nasiąkną wodą w wyniku np. wycierania papierem mokrych powierzchni (dlatego zużyte ręczniki papierowe należy traktować jak odpady zmieszane).
- Jest zatłuszczony lub zabrudzony — papierowe opakowania po żywności nie nadają się do recyklingu, jeśli są pobrudzone jedzeniem, a szczególnie jeśli są otłuszczone.
- Pokryty jest termoczułą emulsją i warstwą zabezpieczającą. Przykładem są paragony. Należy je umieszczać wśród śmieci zmieszanych.
Papier zadrukowany czy zapisany, a więc chociażby stare gazety czy papier biurowy i zeszyty, mogą być recyklingowane.
Plastik — na który uważać?
Nie każdy przedmiot wykonany z plastiku można recyklingować. Ten, gdzie w składzie znajduje się polichlorek winylu (PVC), będzie nadawał się do recyklingu tylko w przypadku odpadów budowlanych. Z PVC produkuje się elementy instalacyjne, takie jak rury, złączki, wytwarza się też wykładziny czy okna. Polichlorek winylu wykorzystuje się też do produkcji niektórych elementów w branży elektrycznej i elektronicznej. Przedmioty codziennego użytku z PVC rzadko są recyklingowane. Jeszcze inne tworzywa sztuczne uzyskuje się z takich surowców jak spienialny polistyren (EPS). To inaczej mówiąc styropian, stosowany i w budownictwie, i jako opakowania styropianowe, czyli zabezpieczenie np. sprzętów na czas transportu. To tworzywo odporne jest na chemiczny recykling, nie jest też biodegradowalne. Wymagane jest więc tutaj bardzo specjalistycznego postępowanie, polegające na przemianie styropianu w granulat, co jest stosunkowo drogim, dlatego nierzadko nieopłacalnym przedsięwzięciem.
Biorąc pod uwagę te rodzaje tworzyw sztucznych, tym bardziej ważne jest, aby odpadów remontowych nigdy nie umieszczać w kuble na odpady komunalne. Nie tylko wywóz śmieci komunalnych nie obejmuje odpadów remontowo-budowlanych, ale też wymieszanie recyklingowalnego plastiku z takim, które rzadko się przetwarza, może być szkodliwe ekologicznie.
Z kolei przetwarzanie dobrze znosi politereftalan etylenu — popularnie zwany też PET. To niezwykle plastyczny polimer, przemysłowo stosowany przy produkcji plastikowych butelek (stąd słyszy się czasem o butelkach PET) czy włókien syntetycznych. Podobnie poliamid, wykorzystywany nawet przy produkcji wyrobów odzieżowych.
Problematyczne szkło
Do przetopienia nadaje się szkło bezbarwne i kolorowe. Jednak informacja umieszczona na pojemniku na szkło wyraźnie mówi, że umieszczać można w takim kuble wyłącznie szkło opakowaniowe, czyli np. butelki, słoiki, szklane opakowania po kosmetykach itp. Szkło opakowaniowe produkowane jest w innej technologii, niż pozostałe rodzaje szkła, takie jak szyba, lustro czy szkło żaroodporne. Jest to o tyle istotna różnica, że wymusza też inną technologię samego recyklingu. Choć więc wszystkie rodzaje szkła mogą być przetwarzane, to jeśli chodzi o cykliczny wywóz odpadów z gospodarstw domowych, w kubłach może znaleźć się jedynie szkło opakowaniowe.
Odpady niebezpieczne
Tym, co nie nadaje się do recyklingu, jest większość odpadów niebezpiecznych. Niebezpieczne odpady nienadające się do recyklingu to oczywiście wszelkie odpady medyczne i weterynaryjne.
- Przeterminowane leki można oddać do apteki,
- soczewki kontaktowe wystarczy wyrzucić do kubła na plastik,
- natomiast zużyte strzykawki, bandaże i inne opatrunki w domowych warunkach najlepiej umieścić w szczelnym, przezroczystym opakowaniu z odpowiednim oznaczeniem.
- W szpitalach takie odpady medyczne wymagają profesjonalnego unieszkodliwiania.
Specjalnego postępowania wymagają również odpady budowlane wykonane z rakotwórczego azbestu. Zawierające azbest eternitowe części budowlane mogą być demontowane i przewożone jedynie przez osoby posiadające w tym celu stosowne zezwolenie i środki ochronne. Dalsza utylizacja, czyli zakopywanie azbestu zamkniętego w szczelne osłony przebiega w specjalnym miejscu, profesjonalnie zabezpieczanym przez firmę z odpowiednią koncesją.
Recyklingowi nie podlegają też odpady zawierające rtęć, rozpuszczalniki, lakiery do samochodów w sprayu. Z kolei takie odpady niebezpieczne jak żarówki LED czy elektrośmieci mogą być recyklingowane, ale wymaga to specjalnego przygotowania ich do tego celu.
Podsumowując, nie wszystko, co wyrzucamy, nadaje się do recyklingu. Odpady papierowe muszą być czyste i suche. Otłuszczenie, zawilgocenie czy zabrudzenie papieru uniemożliwia skuteczny recykling. Szkło z gospodarstw domowych, aby jego odzysk był efektywny, musi być szkłem opakowaniowym. Jeżeli do pozbycia się są inne odpady szklane, np. w wyniku przeprowadzenia remontu czy budowy, trzeba wynająć kontener na odpady. Podobnie w przypadku tworzyw sztucznych — śmieci z PVC wymagają innego postępowania, niż butelki PET czy tworzywa sztuczne, z których wykonane są ubrania. Odpady niebezpieczne zaś w większości nie nadają się do odzysku, powinny być odpowiednio unieszkodliwiane.